یکی از اعضای هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران ضمن ارزیابی عملکرد شورای نظارت بر اسباب‌بازی ،به لزوم استقلال این نهاد نظارتی تاکید کرد.

« حامد تأملی » طراح و تولیدکننده اسباب‌بازی و عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری دیباچه کیفیت عملکرد شورای نظارت بر اسباب‌بازی را چنین ارزیابی کرد:از زمانی که سند شورای عالی انقلاب فرهنگی تنظیم شد،شورای نظارت بر تولید اسباب‌بازی زیر نظر کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان قرار گرفت ولی در عمل این شورا یک مجموعه بالادستی نسبت به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و بایستی استقلال خوبی برای رسیدگی به وظایف‌اش داشته باشد بنابراین در اصل متوجه می شویم که نوعی تعارض در کار مدیریت شورای مذکور وجود دارد زیرا کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که یکی از تولیدکنندگان اسباب‌بازی است، نهاد نظارتی چون شورای نظارت بر اسباب‌بازی را زیر مجموعه خود دارد ؛ این کانون هم تولیدکننده و هم ناظر به حساب می‌آید و از نظر من این موضوع نوعی تضاد منافع را ایجاد می‌کند.این تضاد منافع حداقل در چند سال اخیر به وضوح دیده شده است و به صنعت تولید اسباب‌بازی کشورمان صدمه می‌زند .

او بیان کرد: امروزه زمزمه‌هایی وجود دارند که براساس آنها به نظر می‌رسد که قرار است شورای نظارت بر اسباب‌بازی زیر مجموعه معاونت تولید حوزه فکری کودکان و نوجوانان قرار بگیرد و از نظر من این تصمیم و عملی کردن آن از نظر ساختاری اشتباه است.این نوع ترکیب و در کنار هم قرار گرفتن تولید و نظارت کاملا غلط است و در عمل شورای نظارت بر اسباب‌بازی را محدود می‌کند.از طرف دیگر ممکن است برخی از مسئولان تلاش کنند با استفاده از اهرم بودجه دست اعضای شورای مذکور را در نظارت کافی بر تولید اسباب‌بازی ببندند.

او تأکید کرد:شورای نظارت بر اسباب‌بازی باید به عنوان یک نهاد کاملا مستقل عمل کند.

این عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران بیان کرد: بازی و اسباب بازی مختص رده بندی سنی کودک و نوجوان نیست اما هم‌اکنون این شورا زیرمجموعه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرار گرفته است و رده سنی خاصی را شامل می‌شود.این در صورتی است که امروزه برخی از بازیهای رو میزی در مرکز توجه گروه‌های سنی بزرگتر قرار گرفته‌اند و گسترش کافه‌بازی‌ها به صورت مشهود این را نشان می‌دهد.

تأملی افزود: بطور مثال اگر بخواهیم امروزه در حوزه کتاب شاهد انتشار آثاری برای گروه‌های سنی مختلف باشیم قاعدتا نمی توانیم نهاد نظارتی آن را به عهده‌ سازمانی بگذاریم که صرفا در محدوده سنی کودکان و نوجوانان فعالیت مي کند.

او گفت: امروزه شورای نظارت بر اسباب‌بازی از نمایندگان 30 و چند ارگان تشکیل شده است.این افراد باید با توجه به تعریف شورا  سیاست‌های نظارتی ، حمایتی  و هدایتی را تعریف و تدوین کرده و براساس آن وظایفی را به ارگان‌های مد نظرشان بدهند.این در صورتی است که دبیرخانه شورای مذکور در حال حاضر عملکردی اجرایی دارد و تلاش کرده است که سال به سال وسعت این حوزه اجرایی‌اش را گسترش دهد به عنوان مثال ما در خصوص کپی‌رایت قوانین مشخصی را  داریم و قوه قضائیه مسئول رسیدگی به نحوه رعایت این قوانین است .از نظر من شورای نظارت بر اسباب‌بازی می‌تواند با ایجاد یک تعامل مناسب در زمینه ثبت طرح و طرح صنعتی نظارت دارد اما دیده شده است که شورای مذکور ساز و کار جدیدی را در این زمینه برای خودش تعریف کرده است.

این عضو هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران ادامه داد:به نظر من ساختار شورای نظارت بر اسباب‌بازی باید با توجه به تعریف شوراها به حالت خودش برگردد و از سیستم اجرایی خارج شود.این شورا در چنین شرایطی می‌تواند عملکرد بهتری و قدرت بیشتری برای نظارت،حمایت و هدایت صنعت اسباب‌بازی کشورمان داشته باشد.

تأملی خاطرنشان کرد:در چند سال اخیر شورای نظارت بر اسبا‌ب‌بازی تعامل زیادی با بخش خصوصی به ویژه انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران داشته است و همین باعث شده است که اتفاقات خوبی در بستر صنعت تولید اسباب‌بازی کشورمان رقم بخورد.به نظر من جای دارد که برخی از وظایف شورای نظارت بر اسباب‌بازی به بخش خصوصی واگذار شود.

-در گذشته نه چندان دور صاحب نظران عرصه تولید اسباب‌بازی معتقد بودند که ورود اسباب‌بازی‌ها و عروسک‌های بی کیفیت تولید کشور چین به بازار اسباب‌بازی کشورمان به صنعت تولید اسباب‌بازی ما ضربه زده است.از نظر شما شورای نظارت بر اسباب‌بازی تا به امروز در این زمینه چه کاری کرده است ؟

بحث واردات اسباب‌بازی در کل زیر نظر شورای نظارت بر اسباب‌بازی است. واردکننده اسباب‌بازی حتما باید تاییدیه شورای نظارت بر اسباب‌بازی را داشته باشد تا بتواند کالای خود را از گمرک ترخیص کند. شورای مذکور در این زمینه نظارت نسبتا خوبی دارد و تلاش می‌کند به گونه‌ای به وظایفش عمل کند که اسباب‌بازی‌های وارداتی تضاد فرهنگی با فرهنگ و اصول اعتقادی ما نداشته باشند .از نظر کیفیت اسباب‌بازی‌های وارداتی نیز شورای نظارت بر اسباب‌بازی  سعی کرده است تدابیری را بیندیشد که محصولات با کیفیت تولیدی و وارداتی وارد بازار اسباب‌بازی کشورمان شوند البته به نظر می‌رسد که بررسی این مورد در حیطه وظایف این شورا نیست و سازمان استاندارد باید بر آن حیطه ورود پیدا کند؛ البته با وجود یک چرخه معیوب تولیدکنندگان اسباب‌بازی کمتر به سازمان استاندارد مراجعه می‌کنند و در چنین شرایطی ممکن است تولیدکنندگان زیر‌پله‌ای که تعهد چندانی به صنعت تولید اسباب‌بازی کشورمان ندارند،محصولات بی‌کیفیتی را وارد بازار کنند.

امروزه با توجه به نوسان و افزایش قیمت دلار ،واردات اسباب‌بازی بسیار محدود شده است.در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که بسیاری از محصولات بی‌کیفیت از طریق قاچاق وارد کشور و بازارمان می‌شوند.شورای نظارت بر اسباب‌بازی وظیفه‌ای برای رسیدگی به مبحث قاچاق ندارد.ستاد مبارزه با قاچاق کالا باید با استفاده از بازوهای اجرایی تعریف‌شده خودش از  ورود اسباب‌بازی‌های بی‌کیفیت قاچاقی جلوگیری کند.

-در روزهای اخیر نام آیدین مهدی‌زاده به عنوان رئیس دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب‌بازی اعلام شد.شما چه نظری درباره این انتصاب دارید؟

دکتر مهدی‌زاده با تحصیلاتی که در زمینه علوم تربیتی دارد و دانشی که نسبت به طراحی صنعتی دارد از گذشته تا به امروز یکی از فعالان بخش‌ خصوصی و دولتی صنعت تولید اسباب‌بازی کشورمان بوده است و شناخت خوبی نسبت به نیازهای کودکان و نوجوانان دارد.او کارهای پژوهشی متعددی در این زمینه انجام داده است و به نظر می‌رسد که خیلی می‌تواند کمک‌حال فعالان صنعت تولید اسباب‌بازی کشورمان باشد اما بحث ما ،بحث افراد نیست.وقتی ساختار شورای نظارت بر اسباب‌بازی درست نباشد،با تغییر افراد نیز ممکن است مشکلات قبلی باقی بماند و تغییرات اساسی ای اتفاق نیافته و استقلال رای شورا به خطر بیافتد.

-امروزه صنعت تولید اسباب‌بازی کشورمان به چه چالش‌هایی مواجه است؟

فعالان صنعت اسباب‌بازی کشورمان در شرایط مواجهه جامعه با همه‌گیری ویروس کرونا با چالش کمبود تقاضا دست و پنجه نرم می‌کنند.در حال حاضر اعضای خانواده‌ها با هدف قطع زنجیره ابتلا به ویروس کرونا کمتر از خانه خارج می‌شوند . بنابراین کودکان  و نوجوانان کشورمان کمتر به فروشگاه‌های اسباب‌بازی می‌روند.

مهدها و مدارس نیز در شرایط فعلی تعطیل هستند.

از طرف دیگر هزینه‌های تولید اسباب‌بازی به خاطر قیمت دلار و دسترسی سخت‌تر به مواد اولیه وارداتی افزایش یافته است.در همین شرایط فعالان بسیاری از کسب و کارها از نظر اقتصادی صدمه خورده‌اند و این امر موجب کاهش توان اقتصادی خانواده‌ها شده است.تجربه نشان داده که با کاهش توان اقتصادی اقشار مختلف جامعه ،محصولات فرهنگی زودتر از سایر محصولات از سبد خرید خانوار حذف می‌شوند.اسباب‌بازی یک محصول فرهنگی است.

کپی‌رایت یکی دیگر از چالش‌های همیشگی تولیدکنندگان اسباب‌بازی به حساب می‌آید.امروزه اکثر اسباب‌بازی‌های تولید شده در داخل کشور ما نسخه کپی شده محصولات خارجی هستند.

وجود قوانین کپی‌رایت درست و مناسب طراحان اسباب‌بازی‌های داخلی را به سمت طراحی اسباب‌بازی‌های متناسب با زیست‌بوم خودمان می‌برد.

-مدتی است که تولید برنامه‌های عروسکی در دستور کار صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

قرار گرفته است.تولید  این برنامه ها چه تأثیری روی صنعت تولید اسباب‌بازی کشورمان می‌گذارد؟

قطعا هر نوع برنامه رسانه‌ای اعم از انیمیشن ،برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی که یک کاراکتر و شخصیت ایرانی ویژه داشته باشد،قابلیت این را دارد که بعدها دستمایه تولید اسباب‌بازی باشد به این شکل که طراحان اسباب‌بازی با الهام گرفتن از شخصیت‌های این آثار تلاش می‌کنند اثری را که کودکان و نوجوانان با آن ارتباط برقرار کرده‌اند به نوعی ماندگار کنند.در اینجا هم ما با چالش کپی‌رایت مواجه می‌شویم. زیرا اسباب‌بازی که با الهام از یک کاراکتر و شخصیت ایرانی تولید شده است پس از ارائه به بازار ناخودآگاه وارد رقابت اقتصادی با اسباب‌بازی‌های خارجی می‌شود.در اینجا نیز متوجه می‌شویم که تولیدکننده‌ بدون هیچ گونه پرداخت حق کپی‌رایتی از کاراکتر خارجی استفاده می‌کند ولی صاحبان  کاراکتر ایرانی انتظار دارد که تولید انبوه محصول ابداعی او یک آورده مالی داشته باشد و تولیدکننده باید هزینه آن را پرداخت کند که به‌ حق هم هست. همین امر باعث می‌شود که تولیدکنندگان رغبت چندانی به تولید انبوه محصول آنها نداشته باشد زیرا بار مالی برایش خواهد داشت. به همین دلیل سراع کاراکتر خارجی می رود.

-چه انتظاری از تیم مدیریتی جدید شورای نظارت بر اسباب‌بازی دارید؟

اصلی‌ترین انتظار من از تیم مدیریتی جدید شورای نظارت بر اسباب‌بازی این است که همچون چند سال اخیر روابط خوبی با بخش خصوصی به ویژه انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران داشته باشند و فعالان صنعت تولید اسباب‌بازی را در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های خودشان مشارکت بدهند.

فرآیندهای معیوب موجود در دستور کار شورای نظارت بر اسباب‌بازی باید با مشورت بخش خصوصی و فعالان فرهنگی اصلاح شوند.زمزمه‌هایی وجود دارند که براساس آنها گویا برخی از فرآیندهای اصلاح شده  به حالت قبلی خودشان برخواهند گشت.این موضوع کمی نگران‌کننده است.

-اعضای هیأت مدیره انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران هم‌اکنون چه برنامه‌هایی در دستور کارشان دارند؟

ما معتقدیم که طراحان و فعالان صنعت تولید اسباب‌بازی بهترین تصمیم‌سازان هستند بنابراین تلاش می‌کنیم با تصمیم‌سازی‌ها و پیشنهاد راهکارهای درست به ارگان‌هایی چون شورای نظارت بر اسباب‌بازی،کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ،معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،وزارت صنعت و معدن و وزارت کار زمینه توسعه صنعت تولید اسباب‌بازی کشورمان را فراهم کنیم.

انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی ایران در حال گذر از چهارمین سال فعالیتش است.در همین مدت به یک صدای واحد رسیده است و به نظر من می‌تواند در خصوص تصمیم‌سازی به ارگان‌های مرتبط کمک کند و حامی اعضای خودش باشد.

امید است که ما بتوانیم در سال‌های آینده نه تنها پاسخگوی نیاز بازار داخلی به اسباب‌بازی باشیم بلکه محصولاتمان را به کشورهای منطقه نیز صادر کنیم.هم‌اکنون در منطقه ما بازار خوبی برای اسباب‌بازی وجود دارد البته بازاریابی و حمل و نقل محصولات هزینه‌بر است.

ما امیدواریم که در آینده نه چندان دور شهرک‌های صنعتی مختص به تولید اسباب‌بازی در سطح کشورمان افتتاح شوند.هم‌اکنون دانش و نیروی انسانی مناسب برای راه‌اندازی چنین شهرک‌های صنعتی وجود دارند.

-امروزه سرانه استفاده از اسباب‌بازی در کشور ما چقدر است؟و چکاری می‌توان برای افزایش آن انجام داد؟

هم‌اکنون سرانه مصرف اسباب‌بازی در ایران در حدود 10تا15دلار است. این عدد نسبت به میانگین جهانی بالای 70دلار و نسبت به کشورهای پیشرفته‌ای که سرانه مصرف اسباب‌بازیشان حدود 500دلار است،بسیار کم است.

ما نیاز به کارهای ترویجی داریم و باید آگاهی والدین نسبت به فواید و کارکردهای اسباب‌بازی را افزایش بدهیم.این باعث می‌شود که سرانه مصرف اسباب‌بازی در سطح کشورمان افزایش پیدا کند و چرخه اقتصادی صنعت تولید اسباب‌بازی بهتر بچرخد.

امروز رسانه‌هایی چون صدا و سیما در کشور ما اسباب‌بازی را به عنوان یک کالای لوکس می‌شناسند و تعرفه تجاری برای تبلیغ آن در نظر می‌گیرند.این در صورتی است که اسباب‌بازی یک کالای فرهنگی و هویت‌ساز است.

ما می‌توانیم با تبلیغ و صادرات اسباب‌بازی فرهنگمان را به سایر کشورها معرفی کنیم.

گفت و گو از : نسرین خدایاری